Epistola 2

De Spinoza et Nous.
Aller à : Navigation, rechercher



Epistola 2

1661


123456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
31323334353637
36394041424344
45464748495051
52535455565758
59606162636465
666768697071 72
73747576777879
8081828384


Lettres

123456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930
31323334353637
38394041424344
45464748495051
52535455565758
59606162636465
66676869707172
73747576777879
8081828384

Autres œuvres

Viro Nobilissimo ac Doctissimo,

H. Oldenburgio

B. de S.

Responsio ad Epistolam 1


Vir clarissime,

Quàm grata sit mihi tua amicitia, ipse judicare poteris, modò simul à tuâ humanitate impetrare possis, ut tibi ad virtutes, quibus abundas, reflectere liceat, et quamvis, quamdiu ipsas contemplor, non parùm mihi videar superbire, nempe quòd eam tecum inire audeam, praesertim dum cogito amicorum omnia, pracipuè spiritualia, debere esse communia ; tamen hoc tuae humanitati potiùs, simul et benevolentiae, quàm mihi erit tribuendum. Summitate enim illius te deprimere, et copiâ hujus adeò me locupletare voluisti, ut arctam amicitiam, quam mihi constanter polliceris, et à me reciprocam dignatus es petere, inire non verear, eaque ut sedulò colatur, enixè sim curaturus. Ingenii mei dotes quod attinet, si quas possiderem, eas te tibi vendicare libentissimè sinerem, quanquam scirem, id non sine meo magno detrimento futurum. Sed ne videar hoc modo tibi, quod à me jure amicitiae petis, velle denegare, quid circa illa, de quibus loquebamur, sentiam, conabor explicare, quanquam non putem, nisi tua benignitas intersit, hoc medium futurum, ut mihi arctiùs devinciaris. De Deo itaque incipiam breviter dicere ; quem definio esse Ens, constans infinitis attributis, quorum unumquodque est infinitum, sive summè perfectum in suo genere. Ubi notandum, me per attributum intelligere omne id, quod concipitur per se, et in se ; adeò ut ipsius conceptus non involvat conceptum alterius rei. Ut ex. gr. Extensio per se, et in se concipitur ; at motus non item. Nam concipitur in alio, et ipsius conceptus involvit Extensionem. Verùm, quòd haec sit vera Dei definitio, constat ex hoc, quòd per Deum intelligamus Ens summè perfectum, et absolutè infinitum. Quòd autem tale ens existat, facile est ex hâc definitione demonstrare ; sed, quia non est hujus loci, demonstratione supersedebo. Sed quod hîc demonstrare debeo, ut primae questioni V. Clar. satisfaciam, sunt haec sequentia. Primò, quòd in rerum natura non possunt existere duae substantiae, quin totâ essentiâ differant. Secundò, substantiam non posse produci ; sed quòd sit de ipsius essentiâ existere. Tertiò, quòd omnis substantia debeat esse infinita, sive summè perfecta in suo genere ; quibus demonstratis facilè poterit videre Vir. Clar. quò tendam, modò simul attendat ad definitionem Dei, adeò ut non sit opus apertiùs de his loqui. Ut autem haec clarè, et breviter demonstrarem, nihil meliùs potui excogitare, nisi ut ea more Geometrico probata examini tui ingenii subjicerem, ea [1] itaque hic separatim mitto, tuumque circa ipsa judicium exspectabo. Petis à me secundò, quosnam errores in Cartesii, et Baconis Philosophiâ observem. Quâ in re, quamvis meus mos non sit aliorum errores detegere, volo etiam tibi morem gerere. Primus itaque, et maximus est, quòd tam longè à cognitione primae causae, et originis omnium rerum aberrârint. Secundus, quòd veram naturam humanae Mentis non cognoverint. Tertius, quòd veram causam erroris nunquam assecuti sint ; quorum trium quàm maximè necessaria sit vera cognitio, tantùm ab iis ignoratur, qui omni studio, et disciplinâ prorsùs destituti sunt. Quòd autem à cognitione primae causae, et humanae Mentis aberraverint, facilè colligitur ex veritate trium propositionum suprà memoratarum : quare ad solum tertium errorem ostendendum me converto. De Bacone parùm dicam, qui de hâc re admodùm confusè loquitur, et ferè nihil probat ; sed tantùm narrat. Nam primò supponit, quòd intellectus humanus praeter fallaciam sensuum suâ solâ naturâ fallitur, omniaque fingit ex analogiâ suae naturae, et non ex analogiâ universi, adeò ut sit instar speculi inaequalis ad radios rerum, qui suam naturam naturae rerum immiscet, etc. Secundò, quòd intellectus humanus fertur ad abstracta propter naturam propriam, atque ea, quae fluida sunt, fingit esse constantia, etc. Tertiò, quòd intellectus humanus gliscat, neque consistere, aut acquiescere possit ; et quas adhuc alias causas adsignat, facilè omnes ad unicam Cartesii reduci possunt ; scilicet quia voluntas humana est libera, et latior intellectu, sive ut ipse Verulamius (Aph. 49) magis confusè loquitur, quia intellectus [2] luminis sicci non est ; sed recipit infusionem à voluntate. (Notandum hîc, quòd Verulamius saepe capiat intellectum pro Mente, in quo à Cartesio differt.) Hanc ergo causam, caeteras ut nullius momenti parùm curando, ostendam esse falsam, quòd et ipsi facilè vidissent, modò attendissent ad hoc, quòd scilicet voluntas differt ab hâc, et illâ volitione, eodem modo ac albedo ab hoc, et illo albo, sive humanitas ab hoc, et illo homine ; adeò ut aequè impossibile sit concipere, voluntatem causam esse hujus, ac illius volitionis, atque humanitatem esse causam Petri, et Pauli. Cùm igitur voluntas non sit, nisi ens rationis, et nequaquam dicenda causa hujus, et illius volitionis ; et particulares volitones, quia, ut existant, egent causâ, non possint dici liberae ; sed necessariò sint tales, quales à suis causis determinantur ; et denique secundùm Cartesium, ipsissimi errores sint particulares volitiones, inde necessariò sequitur, errores, id est, particulares volitiones, non esse liberas, sed determinari à causis externis, et nullo modo à voluntate, quod demonstrare promisi. Etc.


  1. Vide Ethices partem I ab initio usque ad Prop. 4.
  2. Vide Verulamii Novum Organum lib. I Aphorismo 49.


Epistola 1 Epistolae Epistola 3
Outils personnels
Espaces de noms
Variantes
Actions
Découvrir
Œuvres
Échanger
Ressources
Boîte à outils